Historia rozgrywek o Puchar Polski

I. Narodziny Pucharu w przedwojennej Polsce

Pierwsza, wstępna koncepcja utworzenia "rozgrywek o Puhar Polski" (pisownia oryginalna) została zaproponowana w lipcu 1921 przez dziennikarzy redakcji Tygodnika Sportowego, jednak nie spotkała się z większym odzewem środowiska piłkarskiego.

W grudniu 1923 Zarząd PZPN ogłosił, iż wiosną 1924 zamierza przeprowadzić "okręgowe rozgrywki puharowe" (pisownia oryginalna). Nie były one jednak równoznaczne z Pucharem Polski, bowiem rywalizacja w nich kończyła się na szczeblu regionalnym, a zmagań stopnia centralnego w ogóle nie planowano. Impreza ta miała związek ze zmianami w terminarzu ówcześnie obowiązującego systemu rozgrywek o mistrzostwo Polski, które spowodowane były planowanym udziałem reprezentacji narodowej w turnieju piłkarskim Igrzysk Olimpijskich Paryż'1924.

Jednak prace nad właściwym Pucharem Polski (wówczas "Puharem Polski PZPN") rozpoczęto wiosną 1925, a formalnie powołano go do życia 16 września 1925 w Krakowie. Tego dnia bowiem Zarząd PZPN - z prezesem Edwardem Cetnarowskim na czele - zatwierdził jego regulamin. Miał on być przeprowadzony w dwóch fazach. Jesienią 1925 planowano wyłonić zdobywców w poszczególnych okręgach, którzy wiosną 1926 mieli walczyć na szczeblu centralnym o główne trofeum. Na każdym etapie, rozlosowana para miała rozegrać tylko po jednym spotkaniu (bez rewanżu), a jego zwycięzca uzyskiwał awans do kolejnych rund.

Inauguracyjne mecze (I rundy stopnia regionalnego i tym samym Pucharu Polski w ogóle) odbyły się w październiku 1925. Triumfatorami okręgowymi zostały: Warszawianka Warszawa, ŁKS Łódź, Wisła Kraków, Warta Poznań, Ruch Chorzów, Sparta Lwów, TKS Toruń i Sokół Równe (w okręgu wileńskim zwycięzcy nie wyłoniono). 19 kwietnia 1926 Zarząd PZPN zatwierdził ich weryfikację, ogłaszając równocześnie terminarz zawodów centralnych, z wieńczącym je finałem planowanym na 25 lipca 1926. 29 czerwca 1926 rozegrano spotkania I rundy szczebla krajowego (ćwierćfinały), zaś 4 lipca 1926 półfinały. Z nie do końca jasnych przyczyn (prawdopodobnie miały one związek z przewrotem majowym) pojedynku finałowego nie udało przeprowadzić się we wcześniej ustalonym terminie. Ostatecznie doszedł on do skutku 5 września 1926. O godzinie 15.30 w obecności ok. 1.500 widzów arbiter główny krakowianin Andrzej Rutkowski wyprowadził na murawę stadionu Wisły w Krakowie jedenastki miejscowej Wisły i Sparty Lwów. Wielką sensacją był awans do finału tej drugiej, wówczas już B-klasowej, która m.in. w półfinale ograła 1:0 poznańską Wartę. Różnicy nie było jednak widać na boisku. W 10 minucie - po celnym strzale z rzutu karnego - Władysław Kowalski uzyskał premierowego gola. Już 20 minut później goście wyrównali (Dmytrów II). Remis utrzymywał się do 89 minuty. Na 23 sekundy przed końcowym gwizdkiem, bramkę na wagę końcowego sukcesu Białej Gwiazdy zdobył Henryk Reyman.

Była to pierwsza i - jak się później okazało - ostatnia edycja krajowego Pucharu w międzywojennej Polsce. Rodzime kluby nie były zbytnio zainteresowane rywalizacją w dodatkowych rozgrywkach, a sprawą priorytetową i tak pozostawały dla nich zmagania o mistrzostwo kraju (dodatkowo w owym czasie zaczęła powstawać liga). Najdobitniej podejście czołowych drużyn do PP obrazowała sytuacja w okręgu lwowskim. Zdecydowanie najsilniejsze: Pogoń, Czarni, Lechia i Hasmonea odpadły już na szczeblu regionalnym, a do fazy centralnej zakwalifikowała się drugorzędna Sparta. Toteż władze PZPN, po konsultacjach z przedstawicielami klubów, postanowiły na czas nieokreślony zaprzestać organizowania PP. Mimo wszystko, w sierpniu 1930 Stanisław Mielech opublikował autorski projekt "prawdziwego" Pucharu Polski - wzorowanego na Pucharze Anglii - który jednak również przeszedł bez większego echa.

Czytaj dalej: Wznowienie rozgrywek po wojnie »